Droogte en verdichting zijn de meest voorkomende bodemgerelateerde problemen in het Vechtdal (Overijssel). Bemesting speelt hierbij een belangrijke rol, maar de mogelijkheden voor bemesting worden steeds vaker beperkt. Kijk bijvoorbeeld naar derogatie.
“Hoe beperkter de bemesting, hoe belangrijker het wordt dat de bodem goed functioneert”, aldus Jannes Jansen. Hij is mest- en mineralenadviseur bij DLV Advies en tevens bodemadviseur DAW in Overijssel.
De meeste agrarische ondernemers die Jannes spreekt in het Vechtdal hebben vragen over droogte: “Welk bouwplan is geschikt, welke gewassen kan ik telen en wat voor soort bemesting hoort daarbij?”
“Verdichte bodems hebben meer last van droogte, omdat de watervasthoudende capaciteiten van deze bodems beperkt zijn drogen ze sneller op dan niet-verdichte bodems. Ook in de winter blijven plassen langer staan, wat bodemverdichting juist bevordert.”
Jannes vervolgt: “Op de eerste snede mis je al snel opbrengst. Zo kan een verdicht perceel te nat en daardoor moeilijk begaanbaar zijn. Of het water kan niet weg, waardoor de bodem in het voorjaar nog lang koud blijft. Hierdoor komen de gewassen niet goed op gang.”
“Met rustgewassen of wisselteelten kunnen we veel problemen wel verhelpen. Op grasland kunnen we bijvoorbeeld kiezen voor klaver die dieper wortelt en zelf stikstof afgeeft aan grassen. Of kruidenrijk gras dat dieper wortelt en zodoende verdichting openbreekt. Met beperktere bemesting krijg je zo toch opbrengst”, aldus Jannes. “Als dat niet helpt kunnen we altijd nog kijken naar andere vormen van grondbewerking.”
Over het bodemleven zegt Jannes: “Bodemleven draagt bij aan een goed functionerende bodem. Het zorgt zodoende voor een weerbaarder gewas, wat goed is voor de productie en het verlagen van de ziektedruk.”
Bij het wel of niet goed functioneren van het bodemleven spelen o.a. de volgende factoren een rol:
“Nuttige schimmels en bacteriën doen het goed bij een bepaalde zuurtegraad”, aldus Jannes. “Het soort mest dat je gebruikt stimuleert het bodemleven of werkt het juist tegen. Het bodemleven heeft de voorkeur voor organische meststoffen.”
“We hebben het bodemleven nodig om organische stof op te bouwen, het bodemleven verteert immers het materiaal en zet dit om in bruikbare stoffen. Het is een wisselwerking; schimmels en bacteriën zorgen voor voeding voor de plant en de plant zorgt voor voeding voor schimmels en bacteriën.”
“Het Vechtdal bevat veel fosfaat fixerende gronden en doordat derogatie afneemt wordt de keuze in drijfmest steeds meer beperkt. Je gaat immers terug in het aantal kg stikstof dat je mag gebruiken en moet je vaker mest afvoeren. In veel gevallen breng je daarmee minder organische stof op het perceel, terwijl je het wel nodig hebt. Als gevolg kun je te maken krijgen met mineralentekorten. Het is belangrijk om de fosfaatgehalte van het perceel in de gaten te houden en op basis van die behoefte te bemesten.”
Jannes vervolgt: “Bodemadviseurs kunnen onder andere aan de hand van bodemanalyses op perceelsniveau een advies uitbrengen, daarbij kijken we naar de chemische en fysische samenstelling in de bodem en kunnen zodoende adviseren.”
“Bij bodemadvies kijken we altijd eerst naar de praktijkervaringen van de ondernemer zelf”, zegt Jannes. “Wat ervaart hij/zij en wat heeft hij/zij eraan gedaan om het probleem op te lossen. Pas daarna vindt het daadwerkelijke bodemonderzoek plaats, waarbij we kijken naar chemische factoren in de bodem. Denk hierbij aan de aanwezige mineralen of de zuurtegraad van de bodem. Met behulp van profielkuilen kijken we naar de opbouw van de bodem zelf. Is er verdichting? Wat zien we aan het bodemleven?”
“De ervaring van de ondernemer, de chemische analyse en de analyse uit de profielkuilen gebruiken we om tot een bodemadvies te komen waarmee de ondernemer zelf aan de slag kan gaan.”
Agrarische ondernemers kunnen gratis advies aanvragen voor een breed scala aan bodemgerelateerde thema’s, waarbij het optimaliseren van de bodem centraal staat. Denk aan vragen over grondverbetering, bodemverdichting, aanvoer van organische stof, achterblijvende gewasproductie of natte plekken in het perceel.
LTO Noord is in het Vechtdal (Overijssel) betrokken bij het project Regiodeal Zwolle/ 'Versnellingskamer klimaatgericht ondernemen in het Vechtdal'. Samen met lokale agrarische ondernemers werken we aan uitdagingen op gebied van klimaat, energie, natuur en water. Hierbij onderzoeken we hoe agrarische ondernemers vanuit gezamenlijke belangen van betrokkenen beloond kunnen worden voor een duurzame ontwikkeling van het gebied. Aan welke inhoudelijke knoppen kunnen agrarische ondernemers draaien en wat staat daar (financieel) tegenover? Goed voor ons allemaal!