Binnen Netwerk Praktijkbedrijven werken melkveehouders actief aan het reduceren van ammoniak- en methaanemissies. Om de stikstof- en koolstofkringloop op melkveebedrijven in kaart te brengen, worden gedurende het project stalmetingen uitgevoerd bij 15 onderzoeksbedrijven. Wageningen Livestock Research en CLM voeren samen dit intensieve meettraject uit. Onlangs gaven we een masterclass Stalmetingen. Deze vind je direct hieronder.

Van data naar daden

Om emissies in de melkveehouderij substantieel te reduceren, is het essentieel om precies te weten waar en hoe emissies plaatsvinden en hoe deze beïnvloed kunnen worden. In Nederland worden emissies in de veehouderij berekend met het NEMA-model (National Emission Model for Agriculture). Op bedrijfsniveau biedt de KringloopWijzer inzicht in mineralenstromen en -verliezen. Beide modellen gebruiken internationaal erkende rekenregels die gebaseerd zijn op eerdere onderzoeken.

Ammoniakemissies worden in de KringloopWijzer berekend met emissiefactoren uit de Besluit Activiteiten Leefomgeving (BAL, vroeger RAV). Voor methaan- en lachgasemissies wordt gerekend op basis van gemiddelde voeropname en de samenstelling van voer, urine en mest. Hoewel deze modellen een goed beeld geven van landelijke gemiddelden, kunnen de emissies op bedrijfsniveau sterk afwijken.

Daarom worden op 15 van de in totaal 39 onderzoeks- en demonstratiebedrijven binnen Netwerk Praktijkbedrijven de stalemissies op het bedrijf bepaald. In het eerste jaar is een nulmeting uitgevoerd van ammoniak-, methaan- en lachgasemissies. Dit vormt de basis om het effect van maatregelen inzichtelijk te maken en efficiënte en haalbare reductiemaatregelen te ontwikkelen.

Van concentraties naar emissies

Het bepalen van emissies vraagt inzicht in twee zaken: de concentraties van methaan (CH4) en ammoniak (NH3) in en buiten de stal, en de hoeveelheid lucht die door de stal stroomt (ventilatie). De emissie wordt berekend als: emissie = concentratie x ventilatie.

De concentraties worden gemeten met sensoren. In hangt een lange leiding die lucht uit de stal aanzuigt. Deze lucht wordt continu geanalyseerd op ammoniak, methaan en kooldioxide (CO2). Buiten de stal meten sensoren de concentratie van kooldioxide om het verschil tussen binnen en buiten vast te stellen. 

De ventilatie is moeilijk direct te meten in natuurlijk geventileerde stallen, omdat de lucht via meerdere openingen naar binnen en buiten stroomt. Om dit te berekenen, wordt CO2 als tracergas gebruikt. Koeien ademen CO2 uit en mest produceert het gas ook. Door het aantal koeien, hun gewicht, melkproductie en dracht te kennen, kan worden berekend hoeveel CO2 in de stal wordt geproduceerd. Met de gemeten CO2-concentraties kan vervolgens de ventilatie worden berekend, en samen met de concentraties van ammoniak en methaan ook de emissie.

Daarnaast is aanvullende informatie nodig over stalbezetting en bedrijfsvoering, zoals het type vloer, mestbeheer, voeding en beweiding, om de gemeten emissies goed te kunnen duiden.

Constructieve samenwerking

CLM is een belangrijke partner in het stalmetingentraject van Netwerk Praktijkbedrijven. Op 5 van de 14 bedrijven voert CLM continue emissiemetingen uit, in nauwe samenwerking met Wageningen Livestock Research (WLR). WLR is verantwoordelijk voor de dataverwerking en voert referentiemetingen uit op alle bedrijven. Deze samenwerking bouwt voort op een eerdere meetperiode van beide organisaties. In het huidige traject worden de stalmetingen aangevuld met gedetailleerde registratie van managementgegevens per bedrijf, wat bijdraagt aan waardevolle inzichten voor de melkveehouderij.

In de onderstaande video is te zien wat er komt kijken bij de installatie van de meetapparatuur en wat precies wordt gemeten op een van de bedrijven.