Aan vijf generaties melkveehouderij De Fuik in het Gelderse Didam kwam dit voorjaar abrupt een eind. De aanleiding was ernstig hartfalen van Dick Hupkes (50), die op dat moment op de hartbewaking lag. Zijn zus Karolien Hupkes (53) vertelt aan Taboer wat voor impact deze beslissing op hen had.
Karolien Hupkes runde samen met haar broer het bedrijf. Ze herinnert zich de ochtend waarop de beslissing werd genomen om te stoppen met hun melkveebedrijf nog goed. ‘Mijn vader (79) was de halve nacht in de weer geweest om de storing van de melkrobot te verhelpen, toen hij mijn man om 5.30 uur buiten tegenkwam. Hij moest nog snel even de kalveren voeren voordat hij naar zijn werk ging’, begint ze.
‘Ze keken elkaar aan en wisten zonder woorden dat het zo niet langer kon. Dit was voor hen het besefmoment: de melkkoeien moeten weg. Het was een harde landing, terwijl we een zachte landing aan het voorbereiden waren’, licht de ondernemer toe.
Hupkes en haar broer Dick hebben in 2010 het melkveebedrijf van hun vader overgenomen. Haar broer was de melkveehouder en zijzelf richtte Hippe Koeien op. Met haar achtergrond vanuit het onderwijs vindt Hupkes het heerlijk om het eerlijke verhaal te vertellen over de sector. ‘Ik merkte dat veel mensen in mijn omgeving een verkeerd en gedateerd beeld hadden van landbouw. Dat wilde ik graag veranderen.’
De ondernemer nodigde mensen uit op het bedrijf en liet ze kennismaken met de koeien in de stal, die werden gemolken met een melkrobot en lagen op koematrassen. ‘Hippe Koeien is uitgegroeid tot een volwaardige excursie- en vergaderlocatie, waarbij de bezoekers een realistisch beeld krijgen van wat er gebeurt op de boerderij.’
In 2020 werd het stil op de boerderij door de coronamaatregelen. Hupkes, die ook LTO Noord-regiobestuurder is, mocht geen groepen meer ontvangen. Dat luidde een moment van bezinning in. ‘We gingen de balans opmaken. Ik merkte dat ik na tien jaar Hippe Koeien op zoek was naar een andere invulling.’
Door de jaren heen was ze meer bestuurswerk gaan doen en volgde ze de bestuursacademie. Het besturen was steeds moeilijker te combineren met de werkzaamheden rondom Hippe Koeien. De lockdown gaf rust en deed Hupkes beseffen dat er mogelijk geen opvolging was voor de melkveetak.
Haar dochters van 16 en 20 jaar oud hadden geen interesse om het melkveebedrijf voort te zetten. Dus dachten Hupkes en haar man al na over een andere invulling van het bedrijf voor over een jaar of vijf. Dat dit moment al zo snel zou komen hadden ze niet verwacht.
In de stal is het nu oorverdovend stil. De melkrobots staan er verlaten bij. De koeien hebben in mei op drie verschillende momenten het bedrijf verlaten. ‘Dat was wel weer zo’n besefmomentje. De koeien, de basis voor onze neventak Hippe Koeien, zijn nu echt weg. Toen de vrachtwagen kwam pakte mijn vader zijn auto en reed snel weg.’
Hupkes, haar man en twee vrienden waren erbij. ‘Met mijn camera heb ik alle beelden vastgelegd, vooral voor mijn broer Dick, die op dat moment nog in het ziekenhuis lag. De beelden kunnen mogelijk in de toekomst bijdragen aan zijn verwerkingsproces. Vijf generaties hebben hier geboerd met melkkoeien; hele koefamilies zijn hier opgebouwd. Nooit meer een koe met de naam De Fuik’, merkt ze met weemoed op.
Hoewel de beslissing sneller kwam dan verwacht, was het een weloverwogen keuze. ‘Verstandelijk is het allemaal goed te beredeneren, maar onverwachts kan ik zomaar overvallen worden door mijn gevoel’, vertelt Hupkes. Ze ervaart meerdere besefmomenten, zoals tijdens een voorstelronde in een overleg. ‘Ik stelde me altijd voor als ondernemer met een melkveebedrijf. Dat valt dan opeens weg. Uiteindelijk vertelde ik dat ik een stoppende melkveehouder ben en mij oriënteer op de toekomst.’
Ook tijdens het fietsen, toen de melkwagen van FrieslandCampina hen inhaalde, besefte Hupkes dat ze nooit meer melk zou leveren aan deze fabriek. ‘In het verleden riep iemand dan voor de grap: hé Karolien, dat is je sponsor. Dat maakt het heel definitief.’
Iedereen gaat op zijn eigen manier om met deze veranderingen. Hupkes en haar vader praten er veel over, terwijl broer Dick en hun moeder meer binnenvetters zijn. Binnen het gezin proberen ze hier ook over in gesprek te blijven, hoewel het allemaal nog heel vers is.
Het stoppen brengt veel regelwerk met zich mee, maar ze proberen ruimte te maken voor ontspanning op zijn tijd. ‘Onze jongste dochter moest examen doen in deze moeilijke periode waarin wij afscheid moesten nemen van de koeien en ernstige zorgen hadden om de gezondheid van mijn broer en haar oom. Dat had veel impact op haar en het was dan ook een ontlading dat ze geslaagd was.’
Een familiebedrijf brengt veel verantwoordelijkheid met zich mee. Privé en zakelijk lopen vaak door elkaar en alle gezinsleden krijgen ermee te maken, vervolgt Hupkes. ‘Dat geldt zeker ook voor onze dochters. We spreken onze onzekerheden en zorgen wel uit, maar er moet ook ruimte zijn voor leuke dingen. Zo ben ik met mijn dochter Rosalie naar het laatste concert van Guus Meeuwis geweest. Het was een fantastische avond en zo’n dag geeft je nieuwe energie.’
Toch zag Hupkes het toen niet zitten om op vakantie naar het buitenland te gaan, omdat ze deze zomer graag in de buurt van haar ouders en broer wilde blijven. ‘We zijn wel een weekje naar zee geweest, want ik vind het belangrijk om aandacht te hebben voor ons gezin en zo even afstand te nemen van alles.’
Een belangrijke tip die Hupkes wil meegeven aan iedereen in de agrarische sector die regelmatig bij ondernemers over de vloer komt: ‘Neem goed afscheid van je klanten. Stoppen is onderdeel van het ondernemerschap. Heb aandacht voor de stoppende boeren en hun gezin. Ga langs met bloemen of bonbons. Dat wordt zo ontzettend gewaardeerd. Zo’n laatste presentje of een goed gesprek is toch de laatste herinnering die ze bewaren.’
Een goed afscheid betekent volgens Hupkes vaak ook een goed nieuw begin. ‘Soms komt het voor dat je wegen elkaar weer kruisen. Door het zakelijke deel goed af te sluiten, kun je in de toekomst makkelijker samen verder.’
Wat de familie Hupkes verder gaat doen met de stallen en grond wordt steeds duidelijker. Voor dit seizoen is gras op stam en mais verkocht. Er is al flink nagedacht over een nieuwe invulling van de ondernemingen De Fuik en Hippe Koeien. ‘Maar de gezondheid van mijn broer Dick baart nog steeds zorgen. Het herstel duurt lang’, zegt Karolien Hupkes. De tijd en rust die ze hebben kunnen pakken gaf ze de gelegenheid de beëindiging van de melkveetak te verwerken. ‘Hoewel het nooit weg zal zijn.’
Ondertussen heeft Hupkes mensen om zich heen verzameld waarmee ze kan sparren en nadenken over de toekomst. ‘Door erover te praten kun je je gedachten op een rij zetten.’
Het initiatief Ode aan de Os is een eerste stap richting de toekomst. In november komen hiervoor ossen naar de lege stallen van Hupkes en begint de verkenning van een nieuwe onderneming. ‘Door een deur dicht te doen, komt er ook weer een raam op een kier te staan.’