Het Vertrouwensloket bestaat 20 jaar! Dat vieren we feestelijk met een online jubileumsymposium.

We bespreken met experts en betrokkenen hoe het gaat met het welzijn van landbouwhuisdieren en veehouders in Nederland. Een van hen is Hans Hopster, senior onderzoeker Dierenwelzijn aan de WUR. Wat is er in 20 jaar veranderd op het gebied van dierenwelzijn? En hoe is dat over 20 jaar? 

Geen stelling nemen als onderzoeker
Al veertig jaar is Hans Hopster, senior onderzoeker Dierenwelzijn bij Wageningen UR Livestock betrokken bij vraagstukken op het gebied van diergedrag- en dierenwelzijn. Sinds 2003 ook als lector Dierenwelzijn aan de hogeschool Van Hall Larenstein. Het is een gevoelig onderzoeksgebied, vertelt Hans Hopster: “Mensen kijken door verschillende brillen naar dieren, afhankelijk van hun persoonlijke relatie met dieren en verschillen in overtuiging van de gelijkwaardigheid van mens en dier. Als onderzoeker wil ik geen stelling nemen. Zolang kritiek op mijn onderzoek de ene keer van links komt en de volgende keer van rechts weet ik dat mijn kompas goed staat. Partijen halen vaak datgene uit mijn onderzoeksrapporten wat in hun straatje past. Een goed voorbeeld daarvan is mijn publicatie over het scheiden van kalf en koe. Ik meldde dat, gegeven de vrijwel overal gebruikte ligboxenstallen en hoogproductieve Holstein-Frisians, vroeg scheiden voor koe en kalf op dit moment het beste lijkt, maar ook dat meer onderzoek gedaan zou moeten worden naar alternatieven waarbij de kalfjes wél langer bij de moeder blijven. Dat laatste zag ik nergens meer terug in de media. Door sectorpartijen is dit overigens wel opgepakt.”

Veel ten goede veranderd afgelopen 20 jaar
Er is ten opzichte van twintig jaar geleden meer aandacht en bemoeienis van de burger voor dierenwelzijn, vindt Hans Hopster. “In de samenleving zie ik toenemend besef van de schaduwkanten van de veehouderij. Dat komt niet omdat het slechter gesteld is met het welzijn van dieren dan twintig jaar geleden, maar dierenwelzijn is een bewegend doel. Wetenschappelijke inzichten en maatschappelijke overtuigingen veranderen. Met inzet van social media kun je mensen veel sneller informeren, helaas ook met weglating van relevante context. Daarin schuilt het gevaar van polarisatie”. Er is veel ten goede veranderd op het gebied van dierenwelzijn, vindt de WUR-onderzoeker. “Men vergeet het snel, maar 40 jaar geleden stonden koeien en zeugen veelal aangebonden, hadden we nog legbatterijkippen en zaten vleeskalveren in éénlingboxen. Ook is er aanzienlijke vooruitgang geboekt bij de bestrijding van besmettelijke dierziekten. Uitbraken waarbij bedrijven compleet geruimd moesten worden zijn de afgelopen 20 jaar gelukkig zeldzaam. Maar er hebben zich ook nieuwe kwesties aangediend en niet alles is opgelost. Verandering kost tijd en duurt soms generaties.”

Consument indirect invloed op dierenwelzijn
Veehouders krijgen veel over zich heen, merkt Hans Hopster wanneer hij met ze spreekt. “Behalve dat ze zich aan steeds complexere regelgeving moeten houden, stelt ook de samenleving verdergaande eisen.” Maar hoe met landbouwhuisdieren wordt omgegaan is niet alleen de verantwoordelijkheid van de veehouder, maar van de samenleving als geheel. Hopster: “De veehouder heeft in zijn rol als verzorger direct invloed op het welzijn van een dier, maar in zijn voedselkeuze hebben consumenten indirect invloed. Met je portemonnee kun je bepalen hoe een dier geleefd heeft. Dat moet de maatschappij beter beseffen.”

Opgesloten
Veehouders zitten veelal opgesloten in een wereldwijd en complex voedselweb en zorgen binnen de randvoorwaarden van dat systeem zo goed mogelijk voor hun veestapel, zegt Hopster. “Het knaagt aan het gevoel van eigenwaarde van boeren wanneer de maatschappij je als een boeman ziet. Ik vind het heel goed dat het Vertrouwensloket dierenwelzijn zo duidelijk verbindt met psychosociale zorg voor de boer.”

Goede integrale aanpak Vertrouwensloket
Hopster gelooft niet dat er boeren zijn die bewust hun veestapel verwaarlozen. “Boeren zijn 24/7 bezig met hun dieren en als het niet goed gaat, raakt dat aan hun identiteit. Er kunnen allerlei redenen zijn voor verminderde dierzorg. Binnen de agrarische sector snappen ze die redenen en de complexiteit van hoe een veehouder moet werken, maar snapt de maatschappij dat ook? Dat is waar het Vertrouwensloket, die toch vaak meldingen krijgt van burgers, zich bewust van moet zijn. Blijf helder communiceren naar beide kanten toe: als je verminderde dierzorg gebruikt als eufemisme voor verwaarlozing dan werkt dit naar de betreffende veehouders misschien positief, maar leidt dit in de samenleving tot grote verwarring en bevestigt dit het beeld dat boeren het met dieren niet zo nauw nemen.”

Niet makkelijk
De problemen bij veehouders oplossen is niet gemakkelijk. Het Vertrouwensloket betrekt niet alleen veeartsen, maar ook accountants en maatschappelijk werkers bij de aanpak van het probleem op een boerderij. Hopster: “Heel belangrijk die integrale aanpak met als prioriteit: de veehouder weer motiveren binnen het systeem zo goed mogelijk voor zijn dieren te zorgen.”

Nieuw voedselsysteem
Langzamerhand bewegen we naar een nieuw voedselsysteem, ziet Hopster. “Over twintig jaar zal er minder intensieve veehouderij zijn. Mensen willen minder dierlijke eiwitten nuttigen, vanwege dierenwelzijn, eigen gezondheid en vanwege het klimaat. Toch zullen veehouders en hun dieren niet verdwijnen, we blijven ze nodig hebben, maar het roer moet om. Dat dat tijd gaat kosten is onvermijdelijk.”

Jubileumsymposium Vertrouwensloket
Onderzoeker Dierenwelzijn Hans Hopster is een van de gasten tijdens het jubileumsymposium van het Vertrouwensloket vanwege het 20-jarig bestaan. Klik hier voor meer informatie.

Bron: Vertrouwensloket Welzijn Landbouwhuisdieren