Afgelopen weken trok de projectgroep van Vruchtbare kringloop Zuid-Holland erop uit om bodemmonsters te steken op vier melkveebedrijven in de Alblasserwaard, Voorne Putten en het Groene Hart.

Deze melkveebedrijven doen mee aan een doorzaaiproef. Begin september 2020 zijn kruiden doorgezaaid in oud grasland. Ook benieuwd hoe kruiden kunnen bijdragen aan een gezondere bodem? Lees dan verder.

Bodem als basis
Het levende deel van de bodem vormt de basis van het ecosysteem. Bodemdiertjes zoals bacteriën, schimmels, eencellige diertjes, aaltjes, wormen etc. hebben het vermogen om nutriënten beschikbaar te maken voor de plant. Een vitale bodem met voldoende bodemleven zorgt voor balans in de hoeveelheid nutriënten wat uitspoeling en emissies vermindert. Daarnaast is een vitale bodem beter bestand tegen weersextremen doordat de bodem zorgt voor natuurlijke ontwatering en weerstand kan bieden tegen langdurige droogte. Wanneer het bodemleven wordt verstoord, is dit dus sterk van invloed op de kwaliteit van de bodem. 

Hoe dragen kruiden bij?
Het doorzaaien van een kruidenmengsel is een manier om op natuurlijke wijze het bodemleven te stimuleren en de nutriënten in de bodem in balans te houden. Kruiden door- en inzaaien is niet alleen bevorderlijk voor het leven onder de grond, de open structuur van een kruidenrijk grasland is ook zeer geschikt als foerageer- en nesthabitat voor weidevogels en insecten. In deze doorzaaiproef zijn dan ook diverse weidevogelmengsels en kruidenmengsel op maat gemaakt. 

Smalle weegbree
De smalle weegbree is een van de kruiden die toegevoegd kan worden aan het mengsel. Het kruid is smakelijk voor dieren en is zeer rijk aan mineralen. De smalle weegbree is tevens bestand tegen droge omstandigheden en heeft daarnaast slijmoplossende, versterkende en helende eigenschappen.

Klavers
Er kunnen ook diverse soorten klavers aan het mengsel toegevoegd worden zoals de gele honingklaver, rode klaver, witte klaver of wondklaver. Als vlinderbloemige is de klaver een goede stikstofbinder, maar heeft ook tal van andere grond verbeterende eigenschappen. Zoals de grote penwortels van de gele honingklaver en de rode klaver die de grond opent en bacteriën en wormen de ruimte geeft. Daarnaast is de witte klaver de enige vlinderbloemige die de verteerbaarheid vasthoudt in warme perioden. 

Steken, draaien en afstrijken
Maar in welke mate stimuleren de kruiden uiteindelijk het bodemleven? En wordt dit beïnvloed door het type machine en het wel of niet strooien van vulkamin? Om deze vragen te kunnen beantwoorden is Koch-Eurolab gevraagd om een bodemleven-screening uit te voeren. Voor een bodemleven-screening waarbij de ontwikkeling van een perceel wordt bijgehouden, is eerst een nulmeting nodig. Wil je een goed, representatief monster steken, dan dien je rekening te houden met een aantal factoren. De meeste bodemdiertjes bevinden zich in de bovenste bodemlaag, dus wordt aangeraden de gutsboor niet verder dan 20 cm de grond in te steken. Daarnaast moet er voldoende grond worden verzameld. En met voldoende wordt bedoeld: 3 liter grond per bodemmonster. Dat is al snel ruim 15 liter grond per ondernemer. Ook is het te bemonsteren oppervlak van belang. Dit moet voldoende groot zijn. De percelen zijn opgedeeld in proefvakken, elk van ongeveer 1/3 hectare, ieder vak wordt afzonderlijk bemonsterd voor de bodemscreening.  Ten slotte is het raadzaam om de nulmeting en vervolgmetingen op hetzelfde tijdstip in het jaar uit te voeren, zodat de bodem in dezelfde staat verkeerd. 

En nu … geduld hebben
Bij twee typen machines is de opkomst van de eerste kruiden goed. Nu is het afwachten of de kruiden zich verder ontwikkelen en, nog belangrijker, ook vestigen. Om daadwerkelijk iets te kunnen zeggen over het effect van kruiden op de kwaliteit van de bodem, zullen we nog even geduld moeten hebben. Als de kruiden hun werk hebben gedaan, wordt over een jaar de volgende meting uitgevoerd. Op basis van de hoeveelheid en diversiteit van verschillende groepen microfauna en mesofauna, kan geconcludeerd worden of kruiden het bodemleven positief hebben beïnvloed.

Bodemleven screening
Het doorzaaien van kruiden is een van de experimenten die in deze proef zijn meegenomen. In de proef zijn ook vier verschillende typen landbouwmachines gebruikt en er is wel of geen vulkamin gestrooid. Aan de hand van de bodemmonsters wordt een bodemleven screening uitgevoerd. Doel van de proef is om te bepalen in hoeverre de kruiden, het type landbouwmachine en de vulkamin het bodemleven stimuleren en zo de bodemkwaliteit verbeteren. 

Over het project Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland
Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland is een experimenteertuin, waarin boeren en tuinders ontdekken hoe ze met elkaar kringlooplandbouw kunnen realiseren. Wilt u meer weten over het project? Klik hier.

Het project wordt mede mogelijk gemaakt door Provincie Zuid-Holland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.