Zekerheid voor de lange termijn én een eerlijke beloning voor de inspanningen. Dat klinkt voor een boer bijna als een droom! Toch komt het dichterbij. De overheid werkt hard aan Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) voor kringlooplandbouw en daar zit zeker een stikstof KPI bij.

De systematiek van ‘Kritische Prestatie Indicatoren’ (KPI’s) moet boer en overheid gaan helpen bij het realiseren van Kringlooplandbouw. Frank Verhoeven (Boerenverstand) werkt samen met het LouisBolk Instituut en Wageningen UR aan een landelijke set van KPI’s voor Kringlooplandbouw in opdracht van het Ministerie van LNV. Binnen het LTO Noord project Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland worden diverse proeven uitgevoerd om tot goede indicatoren te komen. In een reeks korte nieuwsberichten besteden we aandacht aan KPI’s voor Kringlooplandbouw.

Minder inputs
De zoektocht naar de juiste set van KPI’s is in volle gang. Kringlooplandbouw, zoals de voorlopers dat al jaren laten zien, draait om het benutten van zoveel mogelijk grondstoffen van eigen land of uit de regio en het afbouwen van externe inputs. Deze inputs kunnen dus een kritische prestatieindicator zijn voor kringlooplandbouw. Denk aan het kunstmestgebruik, krachtvoer met grondstoffen van buiten Nederland en gewasbeschermingsmiddelen.

Hoe lager het gebruik van deze inputs, hoe hoger de beloning. We willen doelgerichter en prestatiegerichter werken. Daarvoor hebben we slimme KPI’s nodig die per thema de goede kant op sturen. KPI’s die uiteindelijk geschikt zijn voor een (stapeling) van beloningen of waarmee de boer ruimte kan krijgen in wet- en regelgeving. Denk aan meer mestplaatsen of het al dan niet verkrijgen van een vergunning voor uitbreiding. Het meest eenvoudig is misschien wel om op deze kringloopverstorende inputs te sturen, die zijn natuurlijk verschillend per sector. Hoe minder input, hoe hoger de beloning. 

Kringlooplandbouw opgedeeld in thema’s
Maar het gaat niet alleen om de inputs. Een KPI stuurt idealiter zoveel mogelijk op het doel. Denk aan het sluiten van de stikstofkringloop en de bijdrage aan de klimaatverandering. De gekozen KPI’s gelden in principe voor elk landbouwbedrijf.

Meetbaar en borgbaar
We staan in Nederland voor de opgave om per thema en per sector te zoeken naar de meest slimme Kritische Prestatie Indicator (KPI). Eentje die eenvoudig meetbaar is en ook goed borgbaar. De melkveehouderij heeft hier al flink wat stappen in gezet via de duurzame zuivelketen. Denk aan een KPI als eiwit van eigen land. Eiwit van eigen land gaat niet alleen over of je als boer strategisch getrouwd bent (ofwel veel land onder je bedrijf hebt), maar ook of je de hectares wel efficiënt benut of uiteindelijk toch melk uit krachtvoer maakt. Het beoordelen van het bodemgebruik is al een stuk complexer. Permanent grasland, een ruimer bouwplan, rustgewassen etc. Of toch een organische stofbalans? Het vinden van de juiste KPI per thema voor de akkerbouw is nog niet zover ontwikkeld als in de melkveehouderij.

Stikstof KPI
De laatste stand van zaken (febr. 2021) is dat er in ieder geval voor het stikstofdossier een stevige KPI moet komen die iets zegt over afstand voer en afstand mest. Die zou dan toepasbaar moeten zijn voor alle sectoren.

Integraal op weg naar kringlooplandbouw 2030, Jan Willem Erisman, Frank Verhoeven, 2020,  https://edepot.wur.nl/528146

Over het project Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland
Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland is een experimenteertuin, waarin boeren en tuinders met elkaar kringlooplandbouw realiseren. Bodem, nutriënten en biodiversiteit staan daarin centraal. Wilt u meer weten over het project? Klik hier. 

Het project wordt mede mogelijk gemaakt door Provincie Zuid-Holland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.