Samen met Frank Verhoeven van Boerenverstand zijn akkerbouwers bezocht die in Zuid-Holland al met LTO Noord werken aan het verbeteren van de bodemvruchtbaarheidop hun bedrijf. Ze zijn gevraagd om hun ‘ongezouten’ mening te geven in de brainstorm over een goed werkend KPI systeem voor hun sector. Kern van de zoektocht naar goed werkende stimuleringsmaatregelen is dat het moet werken in de praktijk, de maatschappelijke doelen behaald moeten worden en dat de agrarische ondernemers er een betere boterham aan verdienen. Boerenverstand test de KPI’s van de Biodiversiteitsmonitor in de gehele Zuidwestelijke Delta en het ministerie van LNV leert mee. Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland heeft zich hierbij aangesloten om te borgen dat deze KPI’s werkzaam zijn voor de Zuid-Hollandse akkerbouwers.
Duidelijkheid met prestatie-indicatoren
Ondernemers hebben duidelijkheid nodig en een set integrale Kritische Prestatie Indicatoren kan hierbij helpen. Op dit moment sturen beleid en ketenpartners vaak op losse thema’s. En dat zorgt voor onrust en onzekerheid. Frank Verhoeven, zegt hierover: “Op het boerenbedrijf komen alle opgaven samen. De boer schreeuwt om duidelijkheid. Wij werken aan een goed werkend KPI systeem dat die duidelijkheid biedt”.
Zoektocht voor de akkerbouw
In de melkveehouderij wordt veel gewerkt met de zogenaamde Kringloopwijzer. Zo’n centraal datasysteem bestaat (nog) niet in de akkerbouwsector. Daarnaast heeft een akkerbouwbedrijf meerdere afnemers en vaak een wisselend areaal percelen. Er is uiteraard wel de nodige praktijkdata, maar dit is versplinterd en moet nog centraal verzameld worden. Die zoektocht naar de juiste data is lastig, want welke data zijn geschikt om agrariërs op te belonen? Denk bijvoorbeeld aan satellietdata die aangeeft in welke mate de bodem bedekt is. Is dat bruikbaar en betrouwbaar? En wat zijn dan realistische drempelwaardes en streefwaardes? Is er data te halen vanuit de mineralenbalans en organische stofbalans en hoe kun je een “gewas rotatie index”en het aandeel rustgewassen vanuit RVO data berekenen? Dit project dient deze puzzel te leggen en KPI’s voor te stellen waar akkerbouwers ook daadwerkelijk mee aan de slag kunnen en minstens zo belangrijk: waarop de partijen rondom de boer bereid zijn om te belonen. KPI’s sturen op doelen, welke maatregelen de boer precies neemt is dan minder belangrijk.
Data input uit de praktijk
Akkerbouwers leveren in dit project beschikbare teeltregistratiesystemen en eenduidige bedrijfsdata die als input dient om deze KPI’s te berekenen. Voorbeelden van de KPI’s voor het akkerbouwbedrijf zijn de organische stofbalans, stikstofbodemoverschot, % bodembedekking, % rustgewassen, regionale kringlopen en natuur- en landschapsbeheer. Het meest eenvoudig is op basis van de gecombineerde opgave, de mestboekhouding en de registratie van het agrarisch natuur-en landschapsbeheer de KPI’s af te leiden.
Financiële middelen
Op initiatief van de drie provincies Zeeland, Brabant en Zuid-Holland, met hulp van het ministerie van LNV én met input van een groot aantal actieve stakeholders in het gebied, is een gebiedsplan voor het IBP-VP Zuidwestelijke Delta opgesteld. Hieruit zijn financiële middelen beschikbaar gesteld om een eerste ronde akkerbouwers te belonen voor hun duurzame prestaties. Die beloning moet stapelen met bijvoorbeeld de Rabobank (Planet Impact lening), maar gaat hopelijk ook financieel ondersteund worden door het waterschap en de ketenpartijen. Een grote beloning, waar het project op aanstuurt, moet komen vanuit het Nationale mestbeleid: meer dierlijke mest plaatsen in ruil voor bijvoorbeeld minder kunstmest en meer biodiversiteit.
Voortgang monitoren en boeren belonen
In discussies over duurzame kringlooplandbouw gaat het regelmatig over het belang van lange termijn doelen, integrale aanpak en verdienmodellen. Met andere woorden, boeren willen weten waar ze op de lange termijn aan toe zijn wat betreft het overheidsbeleid. Het sturen op losse dossiers is daarin vaak niet-effectief. Het is logischer om op het boerenbedrijf in samenhang te werken aan bodem, water, biodiversiteit en klimaat. Daarnaast zou je kunnen denken aan het financieel belonen van boeren als ze duurzaamheidsprestaties leveren. Het kennisconsortium van Wageningen University en Research, het Louis Bolk Instituut en adviesbureau Boerenverstand gaat de komende jaren een integrale set Kritische Prestatie-indicatoren (KPI’s) voor Kringlooplandbouw testen in de praktijk. Meer lezen: https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksinstituten/Economic-Research/show-wecr/Goed-bezig-met-kringlooplandbouw-Met-Kritische-Prestatie-indicatoren-is-dat-straks-meetbaar.htm
Biodiversiteitsmonitor akkerbouw als basis
Om de bijdrage van boeren aan de natuur te kunnen waarderen en uiteindelijk belonen, is een eenduidige manier van meten nodig. Daarvoor wordt de Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw (BMA) ontwikkeld. Deze monitor helpt om de prestaties van akkerbouwers voor biodiversiteit op en om hun bedrijven meetbaar te maken en dient als basis voor beloning van hun prestaties. Dit gebeurt op basis van een samenhangende set van Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s). Zo wordt het voor akkerbouwers aantrekkelijker om de omslag te maken naar een natuurvriendelijke bedrijfsvoering. Daarbij kunnen zij profiteren van de diensten die de natuur levert, zoals een gezonde bodem, voldoende schoon water en bestuivende insecten. Door de stapeling van beloning door meerdere partijen zoals banken, drinkwaterbedrijven, verpachters en overheid wordt het aantrekkelijk voor akkerbouwers om stappen te zetten en versterken we het verdienmodel voor natuurvriendelijke akkerbouw. Het opzetten van deze monitor is een unieke samenwerking van het Wereld Natuur Fonds (WWF-NL), Rabobank, Brancheorganisatie Akkerbouw en de provincie Groningen en sluit aan op het landelijke Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Meer lezen: file:///Users/jolien/Downloads/20200813-Versie-01-Integrale-set-KPIs-BMA.pdf
Over het project Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland
Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland is een experimenteertuin, waarin boeren en tuinders met elkaar kringlooplandbouw realiseren. Bodem, nutriënten en biodiversiteit staan daarin centraal. Wilt u meer weten over het project? Klik hier.
Het project wordt mede mogelijk gemaakt door Provincie Zuid-Holland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.
