Je kunt een aantal praktische maatregelen treffen om de bodem minder zwaar te belasten. Naast bewust omgaan met de manier waarop het land bewerkt wordt, zijn er natuurlijke mechanismen die ons kunnen helpen om de bodemstructuur te verbeteren. In een reeks artikelen besteden we de komende tijd aandacht aan maatregelen voor een betere bodemstructuur. In het totaal gaat het om 10 maatregelen die voor akkerbouwer, vollegrondgroentetelers en veehouders met grasland van belang kunnen zijn. Hier komen de eerste 3:
- Vaste rijpaden gebruiken
- Met lichtere en kleinere machines werken
- De juiste bandenspanning instellen
1. Vaste rijpaden gebruiken
Het rijden met zware machines zet de bodemstructuur onder druk. Er zijn daarom ondernemers die ervoor kiezen om te gaan werken met een vast rijpadensysteem. Door hiervoor te kiezen wordt het grootste deel van de bodem nooit belast. Met behulp van GPS wordt er steeds over dezelfde smalle sporen gereden. Deze sporen worden gebruikt voor zowel de gewasverzorging, oogst en grondbewerking. De oogst en afvoer van producten via vaste rijpaden is technisch en bedrijfseconomisch tot dusver nog moeilijk.
Het gedeelte dat niet bereden wordt blijft meer homogeen. Wanneer je deze techniek consequent toepast levert dit volgens onderzoek van de WUR een meeropbrengst op van ruim 10%. Uiteraard vraagt een omschakeling naar een dergelijk systeem wel (soms rigoureuze) aanpassingen van het machinepark. Zoveel mogelijk machines moeten gaan werken met dezelfde spoorbreedte.
Meer weten?
- Bekijk de video van Veeteelt: Grasland bewerken via vaste paden, een pilot met Herman Krebbers, deskundige precisielandbouw van Delphy.
- Bekijk de video: Strokenteelt en vaste rijpaden, onderzoeker Joran Barbry van INAGO over innovatieve technieken in de biolandbouw.
- Lees hier de factsheet: Voordelen van vaste rijpaden in de akkerbouw en vollegrondgroenteteelt. (BioKennis bericht van LBI en WUR)
2. Met lichtere en kleinere machines werken
De afgelopen decennia zijn onze machines steeds groter en zwaarder geworden. Vanuit efficiëntieoogpunt is dit begrijpelijk, maar voor de bodemstructuur is dit geen vooruitgang. Door het gebruik van grotere en zwaardere machines wordt de bodemstructuur extra belast en wordt de kans vergroot dat er verdichting optreedt. Onderzoek heeft dit ook aangetoond (zie onderstaande figuur).
Grondspanning 25 cm diep (Vermeulen e.a. 2010)
De ontwikkeling van lichtere en kleinere machines staat nog in de kinderschoenen, maar is wel interessant om te volgen met het oog op verbetering van de bodemstructuur.
Meer weten?
Bekijk de video: Wat kan de autonome robot Agrotelli Robotti bieden? (NPPL, 2019)
3. De juiste banden(spanning) instellen
Voor de bodemstructuur is het goed om het gewicht van een machine te verdelen over een zo’n groot mogelijk oppervlak. Dit kan door het inzetten van een brede band, of machines te voorzien van meerdere banden. Een lagere bandenspanning zorgt ervoor dat de band uitwangt en een groter contactoppervlak heeft met de bodem. Het gewicht wordt verdeeld over een groter oppervlak, waardoor de band minder diep de bodem ingaat, zoals in het onderstaande figuur te zien is.
Bron: Handboek Bodem en Bemesting
Volgens het handboek ‘Bodem en bemesting’ is het effect van lage bandspanning het grootst onder 1 bar. Een optimale bandenspanning in het voorjaar is 0,6-0,8 bar. Naast dat de druk op de bodem vermindert, bespaar je met een lagere bandenspanning 15% tot 20% op brandstof. Het heeft dus meerdere voordelen.
Dit geldt overigens niet voor rijden op de weg. Dan zijn smalle hardere banden juist zuiniger, sneller en comfortabeler. Dat maakt werken met de juiste bandenspanning lastig. Een van de oplossingen die hiervoor ontwikkeld is, zijn trekkers en kippers uitgerust met een luchtdrukwisselsysteem. Hiermee kan op elke gewenste plek van een hoge naar lage druk en andersom geschakeld worden.
Tips voor de praktijk:
- Brede band
- Lage druk
- Ladewagens of mesttank met meerdere banden, of banden in hondegang
- Toepassen van sleepslang bemester
- Toepassen van rupsen
Meer weten?
Komende tijd besteden we ook aandacht aan bodemverdichting voorkomen en opheffen, minder intensief bewerken; grondbewerking timen; grasland in stand houden; structuur verbeteren met groenbemesters; drainage en ontwatering aanleggen en het stimuleren van bodemleven.
Over het project Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland
Vruchtbare Kringloop Zuid-Holland is een experimenteertuin, waarin boeren en tuinders met elkaar kringlooplandbouw realiseren. Bodem, nutriënten en biodiversiteit staan daarin centraal. Wilt u meer weten over het project? Klik hier.
Het project wordt mede mogelijk gemaakt door Provincie Zuid-Holland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.
