Zandgronden vragen om een zorgvuldige aanpak om een gezonde bodemstructuur en sterke gewassen te behouden. Het afgelopen jaar hebben we 11 agrarische ondernemers begeleid die op een meer natuurlijke wijze hun bodem en gewassen willen beheren.

Bij twee ondernemers werkten we dit uit in een bedrijfsplan, met daarin een belangrijke rol voor de volgende drie methoden: compostthee, plocher en niet-kerende grondbewerking. In dit artikel leggen we uit wat deze maatregelen inhouden, hoe ze werken en wanneer je ze kunt toepassen.

De begeleiding en de afgeronde bedrijfsplannen zijn een projectresultaat van het project: Regiodeal Zwolle/ 'Versnellingskamer klimaatgericht ondernemen in het Vechtdal'.

Natuurlijk bodemherstel centraal in traject

In dit traject staat natuurlijk bodemherstel centraal. Concreet houdt dit het volgende in:

• Bodem zo lang mogelijk begroeid houden, om verschraling van de bodem en uitspoeling van meststoffen zoveel mogelijk te voorkomen.
• Niet-kerende grondbewerking (NKG) om het bodemleven intact te houden. Schimmels voorkomen immers de verbranding van organische stof. Met NKG vermijd je bodemverdichting en de grond droogt minder snel uit;
• Gewasdiversificatie/biodiversiteit, waarbij verschillende planten elkaar boven- en ondergronds versterken.
  De deelnemende bedrijven wilden deze principes van natuurlijk bodemherstel (verder) optimaliseren. De begeleiding en het bedrijfsplan ondersteunt hen hierbij.

Niet-kerende grondbewerking (NKG)

Wat is het?
In plaats van de grond om te keren bijvoorbeeld bij diep woelen of ploegen, wordt deze slechts oppervlakkig losgemaakt of helemaal niet bewerkt. Resten van het vorige gewas blijven op de grond liggen, waardoor organisch materiaal wordt opgebouwd.

Hoe werkt het?
Omdat de bodem slechts oppervlakkig wordt omgeploegd, blijft de natuurlijke structuur van de grond beter behouden. Dit is goed voor het bodemleven, de wateropname en de opslag van voedingsstoffen. Het gewasresten aan de oppervlakte zorgen voor extra organisch materiaal en beschermen de bodem tegen erosie.

Wanneer toepassen?

• Op zandgronden die gevoelig zijn voor erosie en het wegspoelen van voedingsstoffen;
• Als je problemen hebt met bodemverdichting of een laag gehalte aan organisch materiaal.
• Als je energie/brandstof wilt besparen. NKG maakt minder gebruik van zware machines en brandstoffen in vergelijking met ploegen.

Compostthee

Wat is het?
Compostthee is een vloeistof die wordt gemaakt door compost te mengen met water en dit mengsel te beluchten. Soms worden er extra stoffen zoals melasse of zeewier aan toegevoegd. Het resultaat is een vloeistof die rijk is aan nuttige micro-organismen.

Hoe werkt het?
De micro-organismen in compostthee helpen om de bodem en de planten gezonder te maken. Ze breken organisch materiaal af, waardoor voedingsstoffen vrijkomen voor de gewassen. Compostthee kan op de bodem worden gegoten of direct op de planten worden gesproeid. Dit zorgt voor een actiever bodemleven en een betere opname van voedingsstoffen door de gewassen.

Wanneer toepassen?

• Als de bodem weinig organisch materiaal bevat;
• Wanneer er risico is op bodemziekten of schimmels;
• Voor het verbeteren van uitgeputte zandgronden die snel voedingsstoffen verliezen.

Plocher

Wat is het?
Plocher is een systeem dat is ontwikkeld om de bodem en gewassen te ondersteunen via natuurlijke en energetische processen. Het wordt veel gebruikt in biologische en biodynamische landbouw.

Hoe werkt het?
De plocher-methode werkt met het principe van resonantie, waarbij energie en balans in de bodem worden hersteld. Dit kan via speciale producten zoals poeders of vloeistoffen die aan de bodem worden toegevoegd. Het stimuleert het bodemleven en helpt planten om beter voedingsstoffen op te nemen.

Wanneer toepassen?

• Bij bodems die verstoord zijn, bijv door zware machines;
• Als gewassen tekenen van stress vertonen door een slechte bodemstructuur;
• Wanneer je kiest voor een natuurlijkere manier om de bodemkwaliteit te verbeteren.

Een slimme combinatie

De beste resultaten bereik je vaak door deze en/of andere maatregelen te combineren. Zo kun je bijvoorbeeld compostthee gebruiken om het bodemleven te versterken, terwijl je tegelijkertijd kiest voor niet-kerende grondbewerking om de bodemstructuur te behouden. 

Over Regiodeal Zwolle

LTO Noord is in het Vechtdal (Overijssel) betrokken bij het project Regiodeal Zwolle/ 'Versnellingskamer klimaatgericht ondernemen in het Vechtdal'. Samen met lokale agrarische ondernemers werken we aan uitdagingen op gebied van klimaat, energie, natuur en water. Hierbij onderzoeken we hoe agrarische ondernemers vanuit gezamenlijke belangen van betrokkenen beloond kunnen worden voor een duurzame ontwikkeling van het gebied. Aan welke inhoudelijke knoppen kunnen agrarische ondernemers draaien en wat staat daar (financieel) tegenover? Goed voor ons allemaal!