Wist je dat de verkoop of het gebruik van elektriciteit rendabeler is wanneer je flexibel gebruik maakt van de mogelijkheden die de verschillende energiemarkten bieden? Rob van Leeuwen (PetaWatts) legt het uit in dit artikel.
“Een vaste kWh-prijs, dag- en nachtstroom… voor de meeste ondernemers houdt de vrije energiemarkt op bij de aanvraag van een offerte bij verschillende energiebedrijven”, zegt Rob. “Zelf de gemaakte groene stroom consumeren lijkt het goedkoopst, maar is dat niet altijd het geval. Door slim gebruik te maken van de mogelijkheden op de energiemarkt, kun je financieel voordeel halen uit de opbrengsten voor groene stroom en de kosten voor energiegebruik.”
“De elektriciteitsmarkt verandert snel: er komen meer duurzame bronnen beschikbaar die minder goed stuurbaar zijn, door eigen productie nemen de verhandelde en geleverde volumes af, onverwachte weersveranderingen maken groene energieproductie moeilijker voorspelbaar en bij een verkeerde voorspelling ontstaat er ineens een tekort of overschot. Hierdoor nemen de prijsverschillen tussen dagen, uren en kwartieren toe.”
Rob vervolgt: “De elektriciteitsnetten hebben hetzelfde vraagstuk: er wordt meer geproduceerd, anders geconsumeerd en de pieken worden extremer. Het gevolg is regelmatig file op het elektriciteitsnet, oftewel: netcongestie. Hoe kunnen we met dezelfde transportcapaciteit meer stroom vervoeren? Het antwoord is flexibiliteit in zowel consumptie als productie.”
“Aansturing van flexibele apparaten (o.a. vries- en koelcellen, laadpalen of voermachines) en energieopslag (o.a. in warmte- en koudetanks, waterstoftanks en batterijen) helpen nu al om verschillen in productie en consumptie op te lossen”, zegt Rob.
“Is er een elektriciteitsoverschot? Dan nemen ondernemingen meer elektriciteit af of voeden minder in. Is er een elektriciteitstekort? Dan nemen ondernemingen minder elektriciteit af over voeden meer in. Deze ondernemers halen voordeel uit flexibele sturing, omdat het geld oplevert. Je bereikt immers de hoogste opbrengst als je op ieder moment afweegt welk apparaat je inzet en van welke energiemarkt je gebruik maakt.”
“Je kunt kiezen uit verschillende markten en in de nabije toekomst is er zelfs nog meer keuze. Momenteel kun je kiezen uit: termijnprijzen, dagmarkt, intradaymarkt en verschillende vormen van regelvermogen. In de nabije toekomst komen hier lokale elektriciteits- en congestiemarkten bij. Het is interessant voor ondernemers om zich in verschillende opties te verdiepen, zeker als energie een substantiële kostenpost in de bedrijfsvoering is”, aldus Rob.
Via deze video vind je meer informatie over energiemarkten.
“Op de termijnmarkt koop je volumes vooraf in voor maanden, kwartalen en jaren. Verkopen is ook mogelijk. Deze wordt ook ‘OTC-markt’ genoemd, waarbij OTC staat voor ‘Over The Counter’, hiermee bedoelen we een bilaterale markt. Ondernemers die elektriciteit in- en verkopen op de termijnmarkt weten voor de verkochte periode en volume welke prijs hij/zij ontvangt voor de afgenomen of geleverde elektriciteit”, zegt Rob.
“Op de ‘day ahead markt’ worden vraag- en aanbodvolumes dagelijks en op uurbasis ingeboden”, aldus Rob. “Handelaren (energiebedrijven, maar ook andere deelnemers zoals grote ondernemingen) geven om 11:00 uur aan tegen welk tarief zij stroom in- of verkopen. Om 12:00 stopt de mogelijkheid om te bieden en om 13:00 uur wordt de match gemaakt tussen alle in- en verkoopbiedingen. Bieders die te veel vragen voor de productie en bieders die te weinig bieden voor hun consumptie vallen buiten de boot.”
Over de intradaymarkt zegt Rob: “Het biedt de mogelijkheid om in te spelen op veranderingen in vraag en aanbod na de dagmarkt. Omdat de grote energiebedrijven voorheen hun tekort of overschot zelf regelden met de centrales, is deze markt (nog) nauwelijks ontwikkeld. Er was immers weinig behoefte aan deze markt. Echter vanwege de opkomst van nieuwe, anders gevormde energiebedrijven en door de toenemende decentrale energieproductie ontstaat deze behoefte nu wel.”
“‘Energy Trading Platform Amsterdam’ (ETPA) is een nieuwe bilaterale interdaymarkt. Op deze markt kan op zeer korte termijn elektriciteit verhandeld worden. ETPA heeft een laag abonnementsbedrag en ETPA zorgt voor de verwerking van transacties in PV-programma’s.”
“Als er meer geproduceerd wordt dan geconsumeerd of andersom is het elektriciteitsnet in onbalans”, zegt Rob. “Het gevolg is dat de frequentie meer of minder dan 50 Hrz wordt en het voltage van het net gaat toe- of afnemen. Niet alle apparaten zijn hiervoor geschikt en kunnen dus kapotgaan, daarom is het belangrijk om de onbalans op het net te regelen.”
“Tennet, de landelijke netbeheerder, heeft hiervoor meerdere capaciteitmarkten ontwikkeld; de frequentiemarkt, de onbalansmarkt en de noodvermogenmarkt. Hiervoor gelden strikte eisen voor deelname. Niet alle bedrijven kunnen voldoen aan de strikte eisen en niet alle apparaten zijn geschikt voor deze markten. De meerwaarde van deelname is echter wel aanzienlijk voor deelnemers die wel aan de eisen kunnen voldoen.”
“Van alle regelmarkten is de onbalansmarkt voor bedrijven met flexibel vermogen het meest interessant en toegankelijk”, aldus Rob. “Het werkt op twee manieren. Je hebt de actieve onbalansmarkt en de passieve onbalansmarkt. Bij de actieve onbalansmarkt kunnen bedrijven tegen betaling aanbieden om meer of minder stroom te leveren of meer of minder stroom af te nemen. Bij passieve onbalans maakt de ondernemer gebruik van de markt door wel te schakelen, maar niet te bieden.”
“Bij de actieve onbalansmarkt bepalen deelnemers zelf de hoeveelheid en de prijs binnen bepaalde grenzen. Biedingen zijn een dag van tevoren en de lijst met biedingen is dan bekend, de onbalansprijs wordt momentaan bepaald. Elke minuut wordt gekeken hoeveel stroom er tekort of teveel is, waarbij elke minuut iemand van de biedlijst wordt opgeroepen om zijn bieding na te komen en extra of minder te leveren of af te nemen. De goedkoopste optie komt als eerste en de duurste optie als laatste. Per kwartier wordt de prijs bepaald, waarbij bij een elektriciteitstekort de duurste minuut (van het kwartier) de prijs bepaald en bij een elektriciteitsoverschot de goedkoopste minuut.”
“Een kwartier kan soms wel 90 cent per kWh opleveren voor extra productie of 75 cent extra voor consumptie. Het betekent dat je geld krijgt voor de consumptie als je Tennet helpt het overschot op te heffen.”
Over de passieve onbalansmarkt zegt Rob: “passieve onbalans maakt gebruik van de markt door wel te schakelen, maar niet te bieden. Het nadeel is dat ondernemers geen invloed hebben op prijsvorming, anderzijds is het voordeel dat er geen verplichting tegenover staat. Ondernemers worden beloond met de prijs van het kwartier wanneer ze minder afnemen dan van tevoren is aangegeven.”
Rob geeft twee voorbeelden:
Voorbeeld 1: Een ondernemer heeft stroom ingekocht op de dagmarkt of termijnmarkt. Als de ondernemer deze stroom gebruikt betaalt hij/de afgesproken prijs, bijvoorbeeld 35 cent/kWh. Stel er is een stroomtekort en de onbalansprijs is 75 cent/kWh. Als de ondernemer minder stroom afneemt dan afgesproken, kan de ondernemer de resterende hoeveelheid stroom verkopen tegen 75 cent. Oftewel 40 cent winst per kWh. Op een ander kwartier, wanneer de prijzen laag zijn, wordt de overige stroom alsnog ingekocht. Door flexibel stroom in te kopen kan de kostprijs voor stroomconsumptie drastisch naar beneden.
Andersom volgens voorbeeld 2 kan het ook: Een ondernemer verkoopt stroom een dag van tevoren op de dagmarkt voor 15 cent/kWh. Op het moment van productie is de onbalansprijs -75 cent, bijvoorbeeld bij teveel productie of te weinig consumptie. De ondernemer heeft een keuze; of hij/zij produceert stroom en krijgt 15 cent /kWh of zet de productie tijdelijk uit en helpt de netbeheerders met het overschot. De ondernemer krijgt dan 15 cent plus 75 cent van de onbalansmarkt, wat een totaal is van 90 cent/kWh.
“De hierboven genoemde voorbeelden komen dagelijks voor”, zegt Rob. “Natuurlijk is het voor ondernemers niet te doen om continu de energiemarkten in de gaten te houden, dit kan automatisch geregeld worden met een energiemanagementsysteem. Ondernemers met een energiemanagementsysteem kunnen actief inspelen op deze situaties. Achter de schermen wordt dit betaald via het energiebedrijf.”
“Ondernemers die elektriciteit opwekken met bijv. warmtekracht of een noodstroomaggregaat kunnen hun stroom kwijt op de noodvermogenmarkt”, zegt Rob. “Tennet roept deze af als de nood echt hoog is.”
Over lokale markten zegt Rob: “Op kleine schaal bestaan er ook lokale elektriciteitsmarkten. Deze werken niet anders dan de hierboven beschreven markten, maar aangezien deze lokaal zijn is het voor een kleine groep ondernemers bereikbaar.
In de publieke private samenwerking PPS Energie en Landbouw onderzoeken we de mogelijkheden voor de landbouw om substantieel bij te dragen aan de energietransitie.
Slimme oplossingen op bedrijfsniveau bieden kansen voor agrarische ondernemers en helpen de benodigde netverzwaring en netcongestie te verminderen. Deze PPS geeft antwoord op de volgende vraag: hoe krijgen we zoveel mogelijk alle agrarische daken vol met zonnepanelen en zoveel mogelijk stroom uit (kleine) windmolens/biomassa, zonder dat netcongestie dit tegenhoudt. Dat is goed voor ons allemaal!
PPS Energie en Landbouw is een samenwerking tussen: LTO Noord, Alliander, Stedin, Windunie, PetaWatts, Wageningen University & Research en TNO. Het wordt financieel gesteund door o.a. de Topsector Agri & Food.
Dit formulier vraagt jou om jouw naam en e-mail adres zodat wij met jou kunnen communiceren. Jouw gegevens worden nooit aan derden verstrekt.
Zie onze privacyverklaring om te zien hoe wij met jouw gegevens omgaan.