Een toekomstbestendig watersysteem waarbij zoetwater beschikbaar is en er minder doorspoelwater nodig is in de polders Nes en Negenboerenpolder. Daar werkt adviesbureau Acacia Water samen met LTO Noord aan in het project Zoet op Zout in het noorden van Nederland.
Tijdens de interactieve bijeenkomsten op 26 maart in de dorpshuizen in Wierum en Hoortsteril brachten boeren hun kennis en ideeën in.
In de toekomst wordt verwacht dat de beschikbaarheid van zoetwater onder druk komt te staan. Hydroloog Nina Sandfort van Acacia Water: “Het is belangrijk om nu al onderzoek te doen naar het huidige watersysteem zodat zoetwater ook in de toekomst gegarandeerd is voor de landbouw en natuur. Dat is de reden waarom het project Zoet op Zout is gestart”. Door te werken aan de regionale uitdagingen wordt binnen het project Zoet op Zout preventief op zoek gegaan naar oplossingen om het regionaal waterbeheer toekomstbestendig te maken en de Waddenregio zo voor te bereiden op toekomstige veranderingen.
Er zijn twee polders in het noorden van het land die geselecteerd zijn als aandachtsgebieden namelijk de Negenboerenpolder ten westen van het Lauwersmeer en opmaling Nes, gelegen aan de Waddenzee, in het noorden van Friesland. De eerste stap was het in kaart brengen van het huidige watersysteem. Er zijn metingen gedaan in het veld, onderzoek naar beschikbare data en kennis van het waterschap zoals kwelkaarten en gesprekken met agrariërs en beheerders om inzicht te krijgen in het lokale en regionale systeem. Vervolgens is hier een knelpuntenanalyse van gemaakt.
De belangrijkste uitdagingen binnen de regio zijn de zoetwateraanvoer, het effectief doorspoelen van de polders, het interne verziltingsrisico en droogte. LTO Noord-Projectleider Minou Hegge: “In de Negenboerenpolder is er al veel bekend over het watersysteem en de knelpunten. Ook akkerbouwers zijn op zoek naar oplossingen voor voldoende zoetwater in de polder.” Ook in de polder ‘Opmaling Nes’ is door bodemdaling, als gevolg van de gaswinning in Ternaard, maar ook door de zeespiegelstijging en verminderde aanvoer van zoet water vanuit het IJsselmeer de kans op verzilting groter. Sandfort vervolgt: “In Nes is het zoutgehalte in de watergangen niet toegenomen, maar de boeren voorzien dat dit in de toekomst wel een probleem kan worden. En dat is waar de boeren op voorbereid willen zijn.”
In de Negenboerenpolder is het proces als eerste doorlopen en zijn ze al iets verder met het stappenplan. Met input van de betrokken boeren en het waterschap zijn scenario’s geschetst en Hydroloog Marte Sijbenga van Acacia Water: “We hebben dit doorgerekend aan de hand van het KELP-SW model met als doel om de afvoer van oppervlaktewater te verbeteren en de zoutdruk te beperken. Dit gaat bijvoorbeeld over het plaatsen van een extra stuw, aanpassingen doen in de pompen voor het doorspoelen van water of het graven van een sloot.” Deze scenario’s werden op 26 maart aan de aanwezige akkerbouwers en het waterschap toegelicht. Het is nu aan de relevante belanghebbenden om de resultaten te bekijken en een manier vooruit te ontwikkelen.
In Nes worden naar aanleiding van de interactieve bijeenkomst met boeren de scenario’s verder doorgerekend. Zowel de mogelijke effecten als de kosten en baten van een aangepast waterbeheer en de implementatie van maatregelen wordt onderzocht. Hierin staan de wensen van agrariërs en het waterschap centraal. LTO Noord-projectleider Tjeerd Hoekstra: “De boeren zijn gebaat bij een goed functionerend watersysteem en hebben veel kennis van hun gebied. Ze dragen ook zelf mogelijke oplossingen aan en juist hun inbreng is heel waardevol in dit proces.” De rapportages met daarin de conclusies en de aanbevelingen voor een toekomstgericht waterbeheerplan voor deze pilotpolder worden in augustus/september verwacht.