Vijftig boeren in veenweidegebied Alblasser-waard-Vijfheerenlanden hebben er straks één: een peilbuis om meer inzicht te krijgen in hoe grondwater werkt. Melkveehouder Aart Pellikaan is een van hen. ‘Er wordt veel geroepen, maar met langdurig meten, leer ik hoe diep het water zakt in mijn perceel.’
Veenweidegebied kenmerkt zich door langgerekte graspercelen omringd door sloten met grazende koeien en weidevogels. Zo ook een deel van Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, een gebied tussen Utrecht, Rotterdam en Den Bosch. In dit langzaam dalende land boert Pellikaan al sinds hij kan lopen. Samen met zijn vader en broer heeft hij een melkveehouderij bestaande uit tweehonderd koeien op 90 hectare land.
‘Op veengrond teel je gras. Geen mais, want daardoor daalt de bodem nog sneller. Als het kan, lopen de koeien buiten. Als het te nat is, houden we ze binnen, want vertrapping heb je hier snel’, zegt de melkveehouder.
Het veenpakket goed houden, is misschien wel de grootste uitdaging voor Pellikaan. Daarbij speelt grondwater een belangrijke rol. Want zodra het veen droog komt te liggen, oxideert het en daalt de bodem.
Maar hoe werkt het grondwatersysteem? Precies dat is de vraag waarop de melkveehouder antwoord hoopt te krijgen met het door Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) gefinancierde grondwatermeetnet Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. ‘Inzicht in mijn grondwater’, hoopt Pelikaan. Hij krijgt drie peilbuizen die het grondwater meten op zijn bedrijf. Die zet hij op een perceel dat behalve veen ook een toplaag klei bevat.
Een van de peilbuizen is voorzien van een logger. Die verstuurt alle informatie over het peil naar een database. Zo kan Pellikaan zien hoe hoog het grondwaterpeil op het uitgekozen perceel staat. En dan? ‘Het zal niet direct iets veranderen aan onze werkwijze, maar het beantwoordt wel mijn vragen als ‘wanneer is de veengrond droog?’ en ‘hoe verhoudt het peil zich tot de bodemdaling?’.
Ook voorzitter Gerrit de Jong van LTO Noord-afdeling Alblasserwaard-Vijfheerenlanden denkt niet meteen in aanpak en oplossingen. ‘Er is veel discussie over grondwater in relatie tot bodemdaling. Wat doet het grondwater gedurende het seizoen? Dat leren we hiermee. Het is een proces van jaren, voordat we conclusies kunnen trekken. Het netwerk wordt gefinancierd door DAW.’
Vrijwel alle vijftig boeren in het gebied doen mee. De Jong: ‘Daarmee hebben we een goede dekking en kunnen we de verschillen in ons gebied, soms meer veen, soms meer klei, goed analyseren. Is het slootwaterpeil omhoogzetten bijvoorbeeld wel zo’n goed idee? Ook daar gaan we naar kijken.’ Een aantal buizen is geplaatst bij proeven met waterinfiltratie en in een gebied met onderbemaling.
Tijdens een jaarlijkse informatiebijeenkomst worden de analyses gedeeld. Ook het onderwijs wordt daarbij betrokken. Groene opleider Yuverta leent studenten uit voor het plaatsen van de buizen en het deels analyseren van data. Behalve interessant voor boeren in de lage delen van Zuid-Holland en Utrecht, is het ook interessant voor veenweideboeren in de Zuidwesthoek van Friesland en de Kop van Overijssel.