“Wij zijn de laatste jaren onze bodem alleen maar aan het herstellen. Dat zou niet nodig moeten zijn,” licht de Dordrechtse akkerbouwer Arnold toe als motivatie om zich aan te sluiten bij het project Bodem als Basis in Zuid-Holland.
Samen met pakweg 100 andere agrariërs sectorbreed wil hij een gezondere bedrijfsvoering. Eerder volgden de deelnemende boeren en tuinders al een tweedaagse cursus, vandaag krijgen verschillende akkerbouwers persoonlijk advies om met meer organische middelen te gaan werken, wat zorgt voor vitalere gewassen en uiteindelijk een lagere kostprijs.
Het is 8 uur ’s morgens als bodemadviseur René Jochems van GroeiBalans aanschuift bij vader en zoon Arjen en Arnold in ’t Veld. Op de keukentafel van de akkerbouwers liggen de resultaten van het gestoken bodemmonster. Afgelopen winter hebben projectleiders Gert-Jan de Graaf en Joëlle de Pee van LTO Noord samen met de deelnemers een bodemmonster gestoken op een gekozen perceel. In de winter is de bodem in rust en als de resultaten dan goed zijn, staat er een goed groeiseizoen te wachten. Deze resultaten zijn de start van het advies, “maar data zegt niet alles, we gaan naar het bedrijf zelf om via een gegraven profielkuil naar de kwaliteit van de bodem te kijken” vertelt René.
Inzetten op een meer divers bodemleven zou de akkerbouwers kunnen helpen, blijkt uit de analyse van René Jochems. “Voor een goed bodemleven zijn veel en verschillende aaltjes, bacteriën, schimmels en eencelligen nodig, zij zijn de werknemers in de bodem. Met veel kunstmest laat je via zout de voeding in de plant komen, maar het natuurlijke systeem wordt hierdoor onderdrukt. Een gezonde bodem voedt de plant zelf.”
Bij zowel Arnold als veel andere agrariërs komt een beeld naar voren dat de verhouding magnesium en calcium niet optimaal is. “Van nature is er door generaties altijd magnesium uit de bodem gehaald, een basiselement dat cruciaal is in het fotosyntheseproces en voor energie in de plant. Hiermee verdient een akkerbouwer zijn geld.” De eerste grote klappen zijn volgens René dan ook te maken door goed magnesiumbeheer.
Bijschrift: Bodemadviseur René Jochems zet zelf de schop in de grond. “Hoe de grond schept, zegt al veel over de bodem.”
Het is tijd om de laarzen aan te trekken en de bodem met eigen ogen te bekijken. Arjen en Arnold lopen naar hun naastgelegen tarweveld, waar eerder aardappelen en bieten op hebben gestaan. “We willen graag met dit perceel beginnen. Dit is voor ons de zwaarste grond, waardoor je er nu bijna niet doorheen komt.”
Tijdens het graven merkt René op dat pas onderin de grond de eerste wormen tevoorschijn komen. “Deze wil je vooral zien in de bovenlaag. Daar moet iets ‘te eten’ voor ze zijn.” René adviseert daarom om kleine beetjes mest over het land te rijden. “Dan geef je bodem telkens wat te eten, in plaats van in één keer veertig ton.”
De grond is op sommige plekken hoekig. Waar wormen zitten en de grond goed doorworteld is, wordt de grond steeds korreliger en zijn er meer ronde vormen te zien. “Dat is hoe ik de bodem graag zie,” vertelt René, “er kan lucht in en water worden opgenomen. Als dit overal het geval is, heb je een gezonde en vruchtbare bodem.”
Als het gat weer is gedicht lopen de akkerbouwers terug naar het erf: “Dit jaar willen we echt gaan beginnen. Het is fijn om je kennis van bodembeheer te verbreden en straks minder afhankelijk te zijn van kunstmest. We gaan het nu proberen op dit perceel en hopen dat we een stuk efficiënter met onze vaste mest zijn omgegaan straks.”
Na het bedrijfsbezoek maakt projectleider Gert-Jan een persoonlijk adviesrapport. Hiermee kunnen agrariërs als Arjen en Arnold zich de komende jaren inzetten voor gezondere landbouw. Op ieder perceel is het mogelijk om meer organisch leven te ontwikkelen volgens René: “Organisch leven komt altijd terug, de bodem is heel vergevingsgezind.”
Bodem als Basis is een ondersteuningstraject voor een gezonden bodem, waarin boeren en tuinders met elkaar een duurzame en prettige leefomgeving creëren. Bodem, nutriënten en biodiversiteit staan daarin centraal. Hier vind je meer informatie over het project Bodem als Basis.