Het ontwikkeltraject van Boeren Meten Water gaat vanaf 2021 over in de vervolgprojecten ‘Verzilting’ en ‘Meetnetwerk Veenweide’. Alle deelnemers aan het ontwikkeltraject worden persoonlijk geïnformeerd over deze vervolgfase.
Boeren Meten Water is twee jaar geleden in het leven geroepen om agrariërs en waterschappen in staat te stellen sámen metingen uit te voeren, met als uiteindelijke doel een betere waterkwaliteit, voldoende water, en daaruit voortvloeiend, een duurzamere productiegroei in de landbouw.
Tijdens de looptijd van het project is hard gewerkt aan de totstandkoming van de benodigde apparatuur om in pilotgebieden metingen te verrichten aan de grondwaterstand, bodemvocht en het zoutgehalte in sloot, drain- en grondwater. Dat heeft geresulteerd in de ontwikkeling van de bekende AquaPins en AquaMobiles én het Fixeau dashboard (digitaal platform), waarop de meetgegevens in een beveiligde omgeving inzichtelijk worden gemaakt.
‘Boeren Meten Water – Verzilting’ richt zich op akkerbouwers in het noordelijk zeekleigebied van Friesland en Groningen. De landbouw in dit gebied is mede door de pootgoedteelt van grote economische en maatschappelijke waarde voor deze regio. Steeds vaker krijgt deze sector te maken met een toename van de verzilting van het oppervlaktewater en grondwater. De toenemende verzilting is een gevolg van meerdere factoren, waaronder klimaatveranderingen die een stijgende zeespiegel, bodemdaling en langere perioden van grote droogte veroorzaken.
Verzilting kan schade veroorzaken aan gewassen en daardoor de opbrengst verminderen. Omdat de schade van verzilting niet altijd goed te onderscheiden is van droogteschade, is het aan te raden om de situatie van verzilting in het perceel in kaart te brengen. De mate van verzilting kan in elke regio, en zelfs op perceelniveau, verschillen. Via ‘Boeren Meten Water – Verzilting’ kunnen akkerbouwers zélf metingen verrichten in hun percelen en oppervlaktewater. De inzichten die dit oplevert dragen bij aan het nemen van de juiste maatregelen voor het beperken van gewasschade en het vergroten van teeltoptimalisatie.
Het verziltingsproject biedt ruimte voor 50 agrarische ondernemers uit Friesland en 50 uit Groningen. De werving van deelnemers is gestart en loopt door tot februari 2021. Parallel aan het meetnetwerk bij de deelnemende akkerbouwers in beide provincies, wordt op een proefveld bij Stichting Proefboerderij Noordelijke Akkerbouw (SPNA) actieve verzilting toegepast om de zouttolerantie van bepaalde gewassen te testen.
‘Boeren Meten Water – Meetnetwerk Veenweide’ richt zich op het ‘lage’ midden van Friesland. Daar, ingeklemd tussen de hoger gelegen zeekleigebieden in het westen en noorden en de hoger gelegen zandgronden in het oosten, doet zich het probleem voor van bodemdaling als gevolg van veenoxidatie, klink en krimp. Veenoxidatie ontstaat wanneer het veen in aanraking komt met zuurstof en verteert (verbrandt) waarbij het broeikasgas CO2 vrijkomt. Een bekende maatregel om veenoxidatie te beperken is het veen nat houden, zodat er nauwelijks zuurstof bij komt. Klink treedt vooral op kort na een verlaging van de grondwaterstand; door het wegvallen van grondwaterdruk wordt het veen compacter. Krimp is het proces dat vooral bovenin de grond optreedt, door uitdroging van het veen. Als het daarna weer natter wordt, neemt het niet automatisch weer het oude volume in.
Er is een groeiend besef bij waterschap, provincie en boeren in het veenweidegebied dat het veen nat houden door te sturen op slootpeilen, onvoldoende resultaat heeft op het beperken van de veenoxidatie, terwijl het in natte perioden wel problemen met het agrarisch gebruik kan geven. Doordat boeren en waterschap in het Meetnetwerk Veenweide samen meten, de data volgen en door kennissessies de relatie leren begrijpen tussen het watersysteem en het hydrologisch gedrag van de bodem, kunnen ze samen initiatieven ontwikkelen voor een ander beheer.
Binnen het meetnetwerk gaan circa 125 boeren met de AquaPin aan de slag, verdeeld over zes kansrijke gebieden. Dat zijn gebieden waar een koppeling mogelijk is met de experimenten die daar al plaatsvinden of plaats gaan vinden. Met de 125 betrokken agrarische bedrijven stellen de projectpartners Acacia Water en LTO Noord een meetplan op. Daarbij worden ook de projectleiders van de experimenten en Wetterskip Fryslân betrokken.
Als akkerbouwer in het noordelijk zeekleigebied kunt u zich aanmelden voor het project ‘Boeren Meten Water – Verzilting’. Neem voor meer informatie contact op met projectleider Gerhard Noordhof, tel. 06 55 07 45 25, of via e-mail: gnoordhof@ltonoord.nl. Deelname aan ‘Boeren Meten Water – Meetnetwerk Veenweide’ loopt via een actieve benadering van boeren in het betreffende gebied.
'Boeren Meten Water - Verzilting' wordt mede mogelijk gemaakt door ELFPO, het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: 'Europa investeert in zijn platteland'.