In het project ‘Boeren Meten Water - Verzilting’ meten boeren zelf zoutgehaltes in percelen en sloten. Hoewel de metingen en de bijbehorende studiegroepbijeenkomsten nog wel even doorgaan, wordt het project eind dit jaar formeel afgesloten.
Wat hebben de metingen in het project ‘Boeren Meten Water - Verzilting’ opgeleverd en waar liggen nog kansen? Samen met LTO Noord-projectleider Tjeerd Hoekstra blikt akkerbouwer Roel Hoekstra uit het Friese Feinsum terug én vooruit.
‘De grond in conditie houden is topsport. De grootste uitdaging voor ons is bodemverdichting. Maar de beschikbaarheid van water wordt ook steeds belangrijker. Wat dat betreft was de extreem droge zomer van 2018 een eyeopener. Hoe ga je dan om met beregening? En als er al voldoende water is, is het dan ook van voldoende kwaliteit, dus niet te zout? Daar wilden we meer zicht in krijgen. Vandaar dat we zijn ingestapt in het project ‘Boeren Meten Water’.’
Aan het woord is Roel Hoekstra. Samen met zijn vader Klaas, broers Erik en Aad, en Toke Bijsterbosch vormt hij een maatschap. De broers zijn de vierde generatie akkerbouwers ‘op de klei’ in Feinsum. Uitvalsbasis is een tweehonderd jaar oude boerderij, omgeven door percelen met 15 hectare pootaardappelen, 8 hectare suikerbieten, 7 hectare uien en 15 hectare graan.
Roel Hoekstra werkt fulltime als projectleider bij voedselverpakkingsbedrijf Huhtamaki. Thuis helpt hij waar mogelijk mee op het bedrijf, dat in de dagelijkse praktijk wordt gerund door vader Klaas en broer Erik. ‘Mijn vader brengt veel ervaring mee en Erik zorgt voor een frisse blik. Hij stelt altijd vijf vragen – vijf keer ‘waarom’ – en is niet bang om dingen uit te proberen. Soms gaat dat met vallen en opstaan, maar het leidt altijd tot nieuwe inzichten’, zegt hij.
Klimaatverandering is een van de onderwerpen die tijdens het gesprek aan de orde komen. De akkerbouwer en de projectleider constateren dat de kans op extremen steeds groter wordt.
Roel Hoekstra: ‘Voldoende water is van cruciaal belang, vooral voor uien. Tegelijkertijd zijn uien van de gewassen die we telen het minst zouttolerant. Hoe droger het is, hoe zouter het oppervlaktewater. Dus hoe veilig is het om in tijden van droogte te beregenen? Dankzij metingen met de AquaMobile (een sensor voor EC-metingen in de sloot) weten we dat we hier met een EC van rond de 1 nog veilig zitten. Maar als we dezelfde meting uitvoeren bij de buurman die een stuk grond heeft afgegraven, zien we hogere waardes. Nog steeds binnen de grenzen, maar toch.’
Tjeerd Hoekstra: ‘We kennen vanuit het project ook situaties waar het met de verzilting een stuk slechter is gesteld. Bijvoorbeeld in de omgeving van Sexbierum en Wijnaldum komen we regelmatig EC-waardes van 12, 13 tegen.’ Ook Roel Hoekstra zegt ‘wel degelijk met de druk van zoutwater vanuit de zee te maken te hebben’. ‘Maar gelukkig is de doorspoeling door het waterschap hier goed. Daar hebben we veel baat bij.’
Voor metingen in de sloot maken projectdeelnemers gebruik van AquaMobiles. Het zoutgehalte in percelen stellen ze vast met AquaPinnen. Naast twee sensoren die op verschillende gronddieptes de EC meten, maken de pinnen gebruik van een sensor voor de grondwaterstand en een sensor voor het bodemvochtgehalte.
Als Tjeerd Hoekstra vraagt waar de akkerbouwer het meeste van heeft geleerd en waar er nog winst te behalen valt, antwoordt hij: ‘Het heeft een tijdje geduurd, maar omdat we al een aantal jaren meedoen, krijgen we steeds meer inzicht in de meetresultaten. Dat die resultaten nu eenvoudig zijn af te lezen in een app, is binnen het project een echte verbetering geweest.’
De akkerbouwer vervolgt: ‘Tot dusver hebben we ons vooral gericht op verzilting. Maar ook de vochthuishouding in de bodem wordt steeds belangrijker. We moeten ons beter tegen droogte proberen te wapenen. Moet je dan bijvoorbeeld meer doen met diepwortelende gewassen? Of kun je dat juist beter achterwege laten om de zoute kwel geen kans te bieden? Zou druppelirrigatie iets kunnen zijn? Dat zijn de vragen die ons de komende tijd bezighouden. De meetapparatuur van ‘Boeren Meten Water’ kan ons daarbij helpen.’
Wat heeft het project ‘Boeren Meten Water’ opgeleverd? Wat zijn de nieuwste inzichten als het om verzilting gaat? En welke handelingsperspectieven hebben agrariërs die in toenemende mate met verzilting in hun sloten en percelen te maken krijgen? Benieuwd? Kom dan op donderdag 30 november naar het eindsymposium over ‘Boeren Meten Water’ van 14 tot 17 uur in Kollum. Met interactieve workshops over onder meer verzilting wereldwijd, gebiedsgerichte aanpak en praktijkgericht onderzoek in aardappelen.
'Boeren Meten Water - Verzilting' wordt mede mogelijk gemaakt door ELFPO, het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: 'Europa investeert in zijn platteland'.
