Een ruime meerderheid van de Nederlandse boeren, veehandelaren en veetransporteurs heeft de afgelopen jaren meegemaakt dat de overheid gevoelige informatie publiceerde zoals woonadressen en andere persoonsgegevens.
Een derde van deze boeren, veehandelaren en veetransporteurs ondervond een toename aan incidenten – laster, treiterijen, bedreigingen, intimidatie of erger – nadat de gegevens op straat kwamen te liggen. Dit blijkt uit een enquête die LTO Nederland, POV en Vee&Logistiek Nederland uit hebben gezet onder Nederlandse boeren, veehandelaren en veetransporteurs. Borden in de tuin, anonieme post, gefilmd worden, illegaal nachtelijk bezoek van activisten. “Het is een weeffout in de Wet open overheid”, zegt LTO-voorzitter Ger Koopmans: “Persoonlijke informatie van boeren, veehandelaren en veetransporteurs is onvoldoende beschermd tegen openbaarmaking. Gezinnen gaan hier onder gebukt. De Woo móet op dit punt aangepast worden.”
Via de Wet open overheid (Woo) kan iedereen in Nederland informatie opvragen waar de overheid over beschikt. Voor boeren, veehandelaren en veetransporteurs betreft dit vaak gegevens over de locatie en oppervlakte van een boerderij, het type stal, of de boer misschien ooit een foutje heeft gemaakt in zijn bedrijfsvoering, hoeveel subsidie hij ontvangt. Omdat boerengezinnen meestal op het eigen bedrijf wonen, betreft dit informatie die direct ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer. Iedereen kan met één druk op de knop zien waar een veehouder, veehandelaar of veetransporteur woont en hoeveel dieren hij heeft.
De Woo houdt onvoldoende rekening met de persoonlijke levenssfeer van gezinnen. Koopmans: “Europese AVG-wetgeving beschermt burgers tegen het openbaar maken van persoonlijke informatie. Die regels zijn zo streng dat ik niet zomaar contactgegevens van onze eigen bestuurders mag delen met onze eigen medewerkers. Maar onder de Woo is iedereen vogelvrij. Boeren, veehandelaren en veetransporteurs hebben in Nederland geen enkele recht op privacy. Terwijl we weten dat het openbaar maken van dit soort informatie leidt tot een toename van intimidatie en bedreiging door activisten.” Koopmans vervolgt: “Het belang van een transparante overheid, en van regelgeving waarmee die overheid ter verantwoording geroepen kan worden, staat voor ons niet ter discussie. Wij zijn voorstander van een Wet open overheid, maar niet in deze vorm. Deze Woo is doorgeschoten en heeft helemaal niets te maken met democratische zorgvuldigheid.”
Van de boeren, veehandelaren en veetransporteurs die rechtstreeks geconfronteerd werden met het openbaar maken van persoonsgegevens merkte 33% in de voorbije jaren dat er na openbaarmaking een toename is van laster en bedreiging. In extreme gevallen gaat dat om illegaal bedrijfsbezoek door activisten, vaker om anonieme post, telefoontjes of briefjes die op het bedrijf worden achtergelaten. Het maakt boeren bang. POV-voorzitter Linda Verriet: “Bijna nergens in Europa, bijna nergens in de wereld, zijn de regels voor dierenwelzijn zo streng als in Nederland. Boeren, veehandelaren en veetransporteurs houden zich aan die regels. In Nederland zorgen veehouders ontzettend goed voor hun dieren. Maar het openbaar maken van dit soort gegevens maakt hen doelwit van tegenstanders die überhaupt tegen veehouderij zijn en Nederlanders willen laten omschakelen naar een plantaardig dieet. Hierbij kiezen ze voor de persoonlijke aanval. Gezinnen worden voor dierenbeul en moordenaar uitgemaakt. Gezinsfoto’s worden gefotoshopt en online verspreid. Je voelt je als boer, veehandelaar en veetransporteur én als gezin, kwetsbaar als al je gegevens op straat liggen. Boeren, veehandelaren en veetransporteurs die niet direct geconfronteerd worden met intimidatie en bedreiging leven met ingehouden adem. Mensen zeggen dat ze er slechter van slapen. Je kunt zomaar ‘aan de beurt zijn’. Niemand wil toch dat de overheid zijn adres publiceert?”
Naast boeren, veehandelaren en veetransporteurs die rechtstreeks geconfronteerd worden met een Woo-publicatie, leidt het openbaar maken van deze informatie tot beeldvorming waar grote delen van de agrarische sector, en iedereen die daarin werkzaam is, onder gebukt gaat. Voorzitter Helma Lodders van Vee&Logistiek Nederland: “Veehandelaren en veetransporteurs die vee verplaatsen worden dagelijks geconfronteerd met middelvingers op de weg. Iedere transporteur kan daar verhalen over vertellen. Ze worden afgesneden op de snelweg, mensen gaan naast hen rijden en maken handgebaren waarin hen de keel wordt doorgesneden. Kinderen worden er op school op aangesproken. Soms lijkt het wel alsof voedselproductie in Nederland een criminele activiteit is…” Van de enquête-respondenten geeft 56% aan dat dergelijke incidenten toenemen nadat een Woo-verzoek tot nieuwe publicaties geleidt heeft, en 83% geeft aan er bang voor te zijn dat laster, treiterijen, bedreiging en intimidatie verder toe zullen nemen als gevolg van het vrijgeven van informatie middels de Woo.
De Woo is zijn doel – een transparante overheid die verantwoording aflegt aan burgers – totaal voorbij geschoten. Nederland zou in dit geval een voorbeeld kunnen nemen aan Duitsland of Oostenrijk waar openbaarmakingsverzoeken over agrarische onderwerpen vaker worden afgewezen omdat ze buiten het openbaarmakingsregime vallen. Daar komt bij dat Nederland nationale koppen heeft geplaatst op de Europese richtlijn inzake de toegang van het publiek tot milieu-informatie, waardoor de in de richtlijn opgenomen uitzonderingsgronden in Nederland vaak niet van toepassing zijn. De Woo is te ver doorgeschoten en kan strijdigheid opleveren met Europees recht. De Woo behoeft dan ook op korte termijn aanpassing om boeren, veehandelaren en veetransporteurs beter te bescherming tegen intimidatie en andere inbreuken in de persoonlijke levenssfeer. Tot die tijd zou de minister van LVVN, in navolging van de rechtbank Den Haag, veel vaker de openbaarmaking van gegevens moeten weigeren op basis van hoger Europees recht, waaronder de AVG.
LTO Nederland, POV en Vee&Logistiek Nederland hebben een enquête uitgezet onder boeren, veehandelaren en veetransporteurs naar de consequenties van Woo-verzoeken. Deze enquête is door de achterban van LTO Nederland, POV en Vee&Logistiek Nederland ingevuld. 65% van hen had persoonlijk te maken met een Woo-verzoek waardoor eigen bedrijfsinformatie openbaar werd gemaakt. Daarvan gaf 33% aan dat publicatie leidde tot laster, treiterijen, intimidatie, bedreiging of erger. Van alle respondenten gaf 56% aan dat Woo-publicaties over de agrarische sector leiden tot een toename aan incidenten en 83% dat zij bang zijn voor laster, intimidatie en bedreiging op het moment dat informatie over boeren middels de Woo openbaar wordt gemaakt.
LTO Nederland, POV en Vee&Logistiek zijn van plan om een meldpunt in te richten waar aangesloten leden intimidaties, bedreigingen en treiterijen door, onder andere, activisten kunnen melden. Leden kunnen hier ook terecht voor advies over hoe te handelen bij dergelijke acties. De partijen strever ernaar om het meldpunt nog dit jaar te realiseren. Tot die tijd kunnen leden meldingen doen en advies inwinnen bij hun eigen organisatie. Het is belangrijk dat intimidatie en bedreigingen worden gemeld én aangepakt.