Fusietrajecten, de MKZ-uitbraak, ontwikkelingen op het gebied van ruimtelijke ordening, de stikstofproblematiek en een gesprek met Koning Willem-Alexander. Beleidsadviseur Tjerk Elzinga (66) heeft het in zijn 38-jarige carrière bij LTO Noord en haar voorlopers allemaal meegemaakt. Nu mag hij met pensioen. ‘Onwerkelijk. Mijn collega’s en de dynamiek ga ik missen.’

Beleidsadviseur Tjerk Elzinga (66) neemt na ruim 38 jaar afscheid van LTO Noord: ‘Ik ga de dynamiek missen'

 Het is 1 mei 1986, bijna 39 jaar geleden, dat Elzinga zijn loopbaan startte bij de Zuidelijke Landbouwpartij (ZLM). De van oorsprong Friese boerenzoon, toen 27 jaar, was net afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij studeerde Recht en Planologie.

‘Ik ben jurist, voel mij planoloog en wilde graag in de landbouw aan de slag’, blikt Elzinga terug. ‘Daar voel ik mij goed bij, daar liggen mijn roots. De agrarische belangenbehartiging heb ik altijd al een mooi vak gevonden en ik wilde graag bij een vereniging werken. Een vereniging brengt mensen bij elkaar, het is een club van gemeenschapszin. Het sociale aspect is belangrijk, we zorgen voor elkaar. Ook daar voel ik mij goed bij. Dat is een belangrijke reden dat ik in die 38 jaar nooit van baan ben gewisseld.’

Zodoende schreef Elzinga een brief aan verschillende landbouworganisaties in het noorden van het land. ‘Hoe de landbouw toen was georganiseerd, is niet te vergelijken met nu. Je had een protestantse, katholieke en algemene boerenbond. Mijn brief is gaan ‘zweven’ door het land en kwam in Zeeland terecht.’

Na vierenhalf uur van Groningen naar Goes te hebben gereisd, werd Elzinga aangenomen bij de ZLM en verhuisde hij samen met zijn vrouw naar het zuiden van het land. ‘Dat voelde bijna als emigreren’, lacht hij. Vanaf 1993 werd het oosten, na een fusie van landbouwpartijen, zijn thuisbasis. ‘Ik was werkzaam in Gelderland. In 2014, tijdens de regiovorming van LTO Noord, kwam Overijssel erbij.’

In die 38 jaar belangenbehartiging was de corebusiness van Elzinga ruimtelijke ordening en natuurbeleid. ‘Ik heb veel voorbij zien komen’, blikt hij terug. ‘Denk aan omgevingsplannen, beleid en complexe ontwikkelingen in onze sector. Als LTO Noord hebben we altijd gepleit voor voldoende ontwikkelingsruimte voor de agrarische sector. Maar dat ging zeker niet altijd zonder slag of stoot.’

In 2005 kwamen de eerste stikstofvraagstukken naar voren. In die periode werden de gevolgen van Natura 2000 duidelijk. ‘Er werd toen al gesproken over ammoniak- en verzuringsgevoelige gebieden’, vertelt Elzinga. ‘We zagen dat de aanwijzing van natuurgebieden in Gelderland en Overijssel tot beperkingen zouden gaan leiden. We hebben gelobbyd en gepleit voor voldoende ontwikkelingsmogelijkheden voor de agrarische bedrijven. Dat is toen goed gegaan. Daar ben ik trots op.’

Dat het stikstofdossier een lange adem heeft, is niet onbekend. Voor LTO Noord was in 2019 de maat vol, toen het Rijk de latente ruimte van de sector wilde afnemen. ‘Dat vonden wij onverteerbaar. Voor boeren voelde het als diefstal. Daarom riepen we onze achterban op te demonstreren bij provinciehuizen’, legt Elzinga uit. ‘Ik was bij het protest in Arnhem. Door de actie hebben de provincies het besluit teruggedraaid. Dat was maar goed ook.’

In gesprek met de koning

Elzinga kreeg de mogelijkheid om namens Gelderse boeren en tuinders in gesprek te gaan met de koning over het stikstofdossier. ‘Koning Willem-Alexander wilde meer weten over het stikstofbeleid in Gelderland en wat dat voor de bedrijven betekent. Ik zat pal tegenover hem. We hebben een goed gesprek gevoerd. Het was een bijzondere ervaring om met hem daarover te praten en het belang van de sector en de rol van LTO te benoemen.’

Net als het stikstofdossier zorgden ook de PAS-melders voor veel hoofdbrekers en intense discussies. ‘Het belangrijkste waar wij tot nu toe in zijn geslaagd, is dat Gelderse en Overijsselse PAS-melders boer kunnen blijven’, stelt Elzinga. ‘Mede door onze inzet hebben de provincies de handhavingsverzoeken afgewezen. Dat betekent dat PAS-melders hun vee mogen houden en hun bedrijf mogen voorzetten. Dit lijkt een mager resultaat, maar meer is op dit moment niet mogelijk. Het is echt een complex dossier.’

De komende tijd richt LTO Noord zich op legalisatie, geeft Elzinga aan. ‘Om dat voor elkaar te krijgen, zijn we wel een paar jaar verder. Belangenbehartiging kost tijd. PAS-melders zijn buiten hun schuld om in deze situatie beland. Zij mogen niet kopje-onder gaan. Daar doet LTO haar uiterste beste voor.’

MKZ-crisis

De meest ingrijpende periode van Elzinga’s werkzame leven was de uitbraak van mond-en-klauwzeer (MKZ) in 2001. ‘Dat heeft veel met mij gedaan. In het gebied tussen Zwolle, Deventer en Apeldoorn waren een aantal bedrijven besmet geraakt. Het virus greep snel om zich heen. Het Rijk besloot om de bedrijven in dit gebied preventief te ruimen. Dat was een enorme dreun.’

Alle LTO Noord-afdelingsvoorzitters daar zijn toen bij elkaar gehaald, vervolgt Elzinga. ‘Bijna allemaal waren zij veehouder. Ook zij moesten afscheid nemen van hun dieren. Ik weet nog dat een provinciaal voorzitter van LTO Noord tegen mij zei: ‘Wat zien die mensen er slecht uit.’ Ze waren geëmotioneerd, hadden niet geslapen en moesten aan hun leden vertellen dat het vee moest worden geruimd. De spanning was om te snijden. Ze vonden het onbegrijpelijk. En terecht.’

Elzinga is zelf zoon van een melkveehouder en weet wat zo’n ruimingsbesluit met boeren doet. ‘Ze waren bang dat dit het einde van hun bedrijf zou betekenen. Het was een crisissituatie. Als LTO kwamen we in een onmogelijke positie terecht. De toenmalige minister nam het besluit, we hadden geen keuze. Boeren hadden het gevoel dat zij werden opgeofferd voor het grotere belang. Dat is niet uitlegbaar.’

LTO heeft toen een crisisteam opgezet. ‘We hadden piketdienst om leden te woord te staan’, herinnert Elzinga zich. ‘Mede door onze inzet hebben veehouders een vergoeding gekregen, maar dat was slechts een kleine pleister op een onvoorstelbaar grote wond.’

Elzinga wint W.A. Boxemprijs

Tjerk Elzinga, opgegroeid op een melkveebedrijf in het Friese Eastermar, begon bij de ZLM. Na een fusie werkte hij vanaf 1993 voor de Gewestelijke Land- en Tuinbouworganisatie (GLTO) in Gelderland. Daarna volgden meer fusietrajecten. ‘We zijn van 23 naar 3 landbouworganisaties gegaan: LTO Noord, ZLTO en LLTB.’ Naast het gesprek met de koning was het winnen van de W.A. Boxemprijs in 2010 als provinciaal secretaris in Gelderland een hoogtepunt. Elzinga won deze prijs omdat hij zich verdienstelijk had gemaakt voor de Winterswijkse landbouw. Toen al op het gebied van Natura 2000 en stikstof. Het was de eerste keer dat de prijs werd uitgereikt aan iemand buiten Winterswijk. ‘Die waardering, daar ben ik nog steeds trots op.’